2024 YILI VE 2025 YILINDA EMEKLİ OLACAKLARA BAĞLANACAK EMEKLİ MAAŞLARI ARASINDAKİ FARKLILIKLARA İLİŞKİN AÇIKLAMA

Son zamanlarda kamuoyunda, çalışanlarımızın 2024 yılında emekli olmalarının 2025 yılına göre daha avantajlı olacağı, emekli maaşlarının daha yüksek olacağı ve bu farkın gelecek yıllara da sirayet edeceği konusunda tartışmalar yer almaktadır.

Bu çerçevede, üyelerimizin ve çalışanlarımızın hak kaybına uğramamaları için aşağıdaki hususların dikkate alınmasında fayda görülmektedir.

Emekli maaşı hesaplaması, memurun ilk defa memuriyete atandığı tarihe göre değişiklik göstermektedir.

İlk defa 1 Ekim 2008 tarihinden önce memuriyete atanalar bakımından emeklilik tarihi herhangi bir dezavantaj teşkil etmemekte, emekli aylığı hesaplaması nedeniyle farklı maaş bağlanması uygulaması 1 Ekim 2008’den önce ilk defa memuriyete atanan kamu çalışanlarını ilgilendirmemektedir.

1 Ekim 2008 tarihinden önce ilk defa memuriyete atanan kamu görevlilerinin emeklilik hakları; 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanununun Mülga 41. maddesi uyarınca belirlenen emekli matrahına göre tespit edilmektedir. Emekli matrahı ise memurun halen çalıştığı göreve ya da hak ettiği emeklilik görevine ait olan aylık, taban aylık, kıdem aylığı, ek gösterge, özel hizmet tazminatı yansıtma oranı ve duruma göre diğer ödemelerin toplamı sonucu tespit edilmektedir. Tespit edilen bu rakama 25 yıla kadar görev yapılan her yıl için 50 rakamının üzerine (2,5) puan, 25 yıldan sonra ise (1) puanın eklenmesi suretiyle bulunacak aylık bağlama oranı uygulanmakta ve emekli maaşı ortaya çıkmaktadır.

Dolayısıyla 2008 öncesinde ilk defa memuriyete atanan kamu görevlilerimize bağlanacak olan emekli aylığı mevcut hak ettikleri maaşları üzerinden değerlendirildiği için prime esas kazancın güncellenmesinden kaynaklı olarak ortaya çıkan maaş farkından etkilenmeyecektir.

1 Ekim 2008 sonrası ilk defa memuriyete atananlar bakımından ortaya çıkan olumsuz bir durum söz konusudur. Ancak memuriyetten emekli olmak için 25 yıl fiili hizmet süresi gerektiğinden 2008 sonrası memur olan kamu çalışanları henüz fiilen emeklilik hakkı elde etmiş değildir.

1 Ekim 2008 tarihinden sonra ilk defa memuriyete atanan kamu görevlilerinin emeklilik hakları 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 29. maddesi hükümlerine göre tespit edilmektedir.

Söz konusu maaş farkları, emekli maaşlarının hesaplanmasında esas alınan güncelleme katsayısının belirlenmesi yönteminden kaynaklanmaktadır. Bilindiği üzere, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 29. maddesi kapsamında emekli aylıkları, sigortalının her yıla ait prime esas kazancının, ait olduğu yıldan itibaren aylık talep tarihine kadar geçen yıllar için, her yıl gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek bulunmaktadır.

Güncelleme katsayısı ise her yılın aralık ayına göre TÜİK tarafından açıklanan tüketici enflasyonunun tamamı ile büyüme hızının yüzde 30’unun toplamına (1) tam sayısının ilâve edilmesi sonucunda bulunan değeri ifade etmektedir. Ayrıca emekli aylıklarının hesaplanmasında aylığın başlangıç tarihinin yılın ilk altı aylık dönemine rastlaması halinde Ocak ödeme dönemi içinde mevcut emeklilere verilen zam kadar, yılın ikinci altı aylık dönemine rastlaması halinde ise Ocak ve Temmuz aylarındaki emekli maaş artış oranları kadar artırılarak, sigortalının başlangıç aylığı hesaplanır.

Buna göre emekli maaşlarının hesaplanmasında üç temel gösterge etki etmektedir: Tüketici enflasyonu, büyüme hızı ve ocak ya da temmuz aylarında yapılan maaş zamları.

Buna göre emekli aylığının, başvuru tarihindeki önceki yıla ait tüketici enflasyonu ve yıl içerisindeki emekli aylık artışlarına göre belirlenmesi sebebiyle başvuru tarihi büyük bir önem arz etmektedir.

Bu kapsamda 2024 yılı emekli aylığı hesaplamasında 2023 yılı verileri üzerinden hesaplama yapılmaktadır. 2023 yılı için güncelleme katsayısı (TÜFE % 64,77, GH % 4,5) 1,6612 olmaktadır. Ayrıca 2024 yılı Ocak ve Temmuz aylarında kümülatif olarak emekli aylıklarına yapılan zam oranı % 86,16 olup bu artış oranı da 2024 yılı emeklilerinin maaşlarına yansıtılacaktır.

2025 yılı emeklilerinin maaşlarının hesaplanmasında ise 2024 yılının verileri dikkate alınacaktır. Yapılan tahminler, 2025 yılı güncelleme katsayısının 2024 yılından daha düşük olacağı yönünde olduğundan, emeklilik işlemlerinin 2024 yılı bitmeden yapılmasında fayda vardır.

İdari personelin yükseköğretim kurumları arasında naklinin kolaylaştırılmalıdır İdari personelin yükseköğretim kurumları arasında naklinin kolaylaştırılmalıdır

Türkeş Güney

@TurkesGuney

TÜRK BÜRO-SEN GENEL BAŞKANI - TÜRKİYE KAMU-SEN TOPLU SÖZLEŞMEDEN SORUMLU GENEL BAŞKAN YARDIMCISI