|
Anayasa Mahkemesi 23/7/2024 tarihinde E.2023/80 numaralı dosyada 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı San'atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun’un 5728 sayılı Kanun’un 25. maddesiyle değiştirilen 28. maddesinin birinci fıkrasında yer alan “…Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar,…” ibaresinin ve E.2024/96 numaralı dosyada 6343 sayılı Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimleri Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun’un 5728 sayılı Kanun’un 181. maddesiyle değiştirilen 6. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde yer alan “...Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar,...” ibaresinin Anayasa’ya aykırı olmadığına karar vermiştir. |
İtiraz Konusu Kural
İtiraz konusu kurallarda, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlardan herhangi birinden mahkûm olanların hekimlik ve veteriner hekimlik mesleklerinin icrasından yoksun bırakılacağı öngörülmektedir.
Başvuru Gerekçesi
Başvuru kararlarında özetle; itiraz konusu kurallarla anayasal düzene karşı işlenen suçlardan mahkûm olan hekim ve veteriner hekimlerin süresiz bir şekilde mesleğini icra etmesinin engellendiği, bu durumun özel hayata saygı gösterilmesini isteme hakkına ölçüsüz bir müdahale oluşturduğu belirtilerek kuralların Anayasa’ya aykırı olduğu ileri sürülmüştür.
Mahkemenin Değerlendirmesi
Hekimlik ve veteriner hekimlik mesleklerinin ilişkin onur ve itibarının korunmasına dair tedbirler sonucunda bu meslekleri icra etmek isteyenlerin yüklendiği külfet ile hak ve menfaatleri arasında adil bir dengenin kurulması gerekmektedir. Bu bağlamda, anılan meslekleri icra etmek isteyenlere aşırı bir külfet yüklenip yüklenmediğinin denetiminde kurallarla öngörülen sınırlamanın süresiz bir sınırlama olup olmadığı veya bu meslekleri yeniden icra edebilmeyi sağlayan hukuki bir çarenin olup olmadığı önem taşımaktadır. Süresiz hak yoksunluğunun oluşturduğu sorunların çözümü amacıyla 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’nun 13/A maddesiyle getirilen yasaklanmış hakların geri verilmesi kurumunun, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlardan mahkûm olanların hekimlik ve veteriner hekimlik mesleklerini yeniden icra etmelerine imkân sağlayıp sağlamadığı hususu, kurallarla kişilere aşırı bir külfet yüklenip yüklenmediğinin tespiti bakımından önemlidir.
İtiraz konusu kurallar ile anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlardan mahkûm olanların özel kuruluşlar bünyesinde veya serbest olarak hekimlik ve veteriner hekimlik mesleklerini icra etmelerinin süresiz olarak kısıtlandığı görülmüş, bununla beraber yasaklanmış hakların geri verilmesi kurumuyla bu mesleklerin icrasının mümkün olabileceği önünde bir engel olmadığı anlaşılmıştır. Bu kapsamda, yasaklanmış hakların geri verilebilmesi için mahkûm olunan cezanın infazının tamamlandığı tarihten itibaren üç yıllık bir sürenin geçmiş olması, kişinin infazın tamamlanmasından itibaren üç yıllık süre içerisinde yeni bir suç işlememesi ve hayatını iyi hâlli olarak sürdürdüğü hususunda mahkemede bir kanaatin oluşması şartlarının kişiye aşırı külfet yükleyip yüklemediği değerlendirilmiştir. Bu bağlamda infazın tamamlanmasından itibaren geçmesi gereken üç yıllık süre şartıyla itiraz davalarına konu kurallarda belirtilen mesleklerin özel kuruluşlar bünyesinde veya serbest olarak icrasının süresiz olarak sınırlanmadığı ve bu üç yıllık sürenin bu mesleklerin niteliği gözetildiğinde makul ve orantılı olduğu anlaşılmıştır.
Öte yandan yasaklanmış hakların geri verilmesi için üç yıllık süre içinde yeni bir suç işlememe ve hayatın iyi hâlli olarak sürdürüldüğü hususunda mahkemede kanaatin oluşması şartı arandığından bu konuda hâkimin takdir yetkisi bulunmaktadır. Bununla beraber iyi hâlin belirlenmesinde üç yıl içerisinde yeni bir suçun işlenmemesinin etkili olduğu gözetildiğinde hâkime sınırsız bir takdir yetkisinin verilmediği anlaşılmıştır. Kaldı ki anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçların niteliği, toplumda oluşturduğu etki düşünüldüğünde, anılan mesleklerin icrasını sağlayacak kararda hâkime verilen takdir yetkisinin bu mesleklerin onur ve itibarının korunması amacına hizmet edeceği açıktır.
Bu değerlendirmeler ışığında, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlardan mahkûm olanların özel kuruluşlar bünyesinde veya serbest olarak hekimlik ve veteriner hekimlik mesleklerini icra etmeleri bakımından bir hak yoksunluğu getirilmekte ise de yasaklanmış hakların geri verilmesi kurumuyla birlikte bu hak yoksunluğunun esasında süresiz olmadığı sonucuna ulaşılmış, bu sürenin yeni kurumla birlikte diğer koşulların yanında üç yılla sınırlandırıldığı ve söz konusu mesleklerin icrası için anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlardan mahkûm olanlara aşırı bir külfet yüklemediği kanaatine varılmıştır.
Anayasa Mahkemesi açıklanan gerekçelerle kuralların Anayasa’ya aykırı olmadığına karar vermiştir.
