-HALKIN ENFLASYONU:
-GIDA FİYATLARI BU YIL OCAKTA ÖNCEKİ AYA GÖRE YÜZDE 4, ŞUBATTA İSE YÜZDE 2,2 ORANINDA ARTTI.
-HALKIN EN FAZLA TÜKETTİĞİ 64 TEMEL GIDA MADDESİNİN FİYATI ESAS ALINARAK YAPILAN HESAPLAMAYA GÖRE YILIN İLK İKİ AYLIK DÖNEMİNDEKİ TOPLAM ARTIŞ YÜZDE 6,4’Ü BULDU.
-GIDA FİYATLARINDAKİ YILLIK ARTIŞ İSE YÜZDE 52,8 OLDU.
-SON 12 AYDA ORTALAMA GIDA FİYATLARI BİR ÖNCEKİ 12 AYLIK ORTALAMALARA GÖRE YÜZDE 72,2 ORANINDA ARTIŞ GÖSTERDİ.
Gıda fiyatlarında son dört yıla damgasını vuran hızlı artış süreci 2025 yılında da ara vermeden devam ediyor. Dünyadaki eğilimin aksine Türkiye’de son 57 aydır aralıksız olarak artan gıda fiyatlarında bu yıl ocak ayında yüzde 4, şubatta ise yüzde 2,2 oranında artış kaydedildi. Yılın ilk iki ayında toplam yüzde 6,4 oranında artan gıda fiyatlarında yıllık artış ise yüzde 52,8 oldu. Şubat 2025 itibariyle son 12 aylık ortalama fiyatlar ise bir önceki 12 ayın ortalamasına göre yüzde 72,2 oranında yükseldi.
Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu Ar-Ge birimi KAMUAR’ın fiyatlarını Türkiye’nin büyük bir bölümünde yaygın şubeleri bulunan zincir marketlerden derlediği ve halkın en fazla tükettiği 64 temel gıda maddesinden oluşan bir sepeti esas alarak hazırladığı gıda fiyatları endeksinin Şubat 2025 sonuçları açıklandı.
FİYATLARIN ARTIŞ HIZI DÜŞSE DE AÇLIK RİSKİ BÜYÜYOR
İçinde bulunulan yüksek enflasyon sürecinin en ağır faturasını gıda fiyatları yüzünden ücretliler, dar gelirliler ve yoksullar ödüyor. Vatandaşlar bu faturayı, gıdaya daha fazla para ayırabilmek için, eğitim, sağlık, giyim, barınma ve benzeri diğer temel ihtiyaçlarına yönelik harcamalarını kısarak ödüyorlar.
Türkiye’nin, daha uzun süre devam edeceği tahmin edilen enflasyon sarmalına sürüklendiği Eylül 2021’den bu yana gıda fiyatları yüzde 1.085 oranında arttı. Eylül
2021’de 100 liraya satın alınan bir gıda sepeti için vatandaşlar bu yıl ocak ayında 1.159 lira, şubat ayında ise 1.185 ödemek zorunda kaldılar.
Gerek gıda fiyatlarında gerekse de genel enflasyon oranlarında yıllık olarak yaşanan düşüşler, fiyatların, dolayısıyla hayat pahalılığının azaldığı anlamına gelmiyor. Aksine fiyatlar, artış oranı önceki aylara göre azalsa da artmaya devam ediyor. Diğer bir ifadeyle hızı düşse bile sabit gelirlilerin yoksullaşma süreci devam ediyor.
Eylül 2021’den bu yana kamu çalışanlarının ücretlerinde yüzde 881,5 oranında artış yaşandı. Diğer bir ifadeyle söz gelimi Eylül 2021’de 100 lira olan ortalama kamu çalışanı ücreti Ocak 2025 zammıyla birlikte 982 lira düzeyine çıktı. Ücretlerindeki artış gıda fiyatlarındaki artışı bile karşılamaya yetmeyen kamu çalışanlarının alım gücü gıda fiyatlarına karşı erimeye devam ediyor. Nitekim bu yıl ocak ayında kamu çalışanlarına geçmiş enflasyon farkı hariç yapılan yüzde 6 oranındaki toplu sözleşme zammının tamamı daha ilk iki ayda eridi. Çalışanlar şubat ayından itibaren alacaklı konumuna geldi.
Birleşik Kamu-İş’in gıda fiyatları endeksi Haziran 2020’den bu yana her ay, yani aralıksız olarak 57 aydır bir önceki aya göre artıyor. Bu 57 aylık dönemde gıda fiyatları 16 katı arttı. Gıda fiyatlarındaki bu aralıksız artış Haziran 2020’de 100 liraya alınan bir sepet gıda maddesinin bugün1.732 liraya alınabilir hale getirdi.
AYLIK FİYAT ARTIŞI
Şubatta sebze ve işlenmiş gıda dışındaki tüm harcama gruplarında fiyatlar değişik oranlarda arttı.
Ekmek-pirinç-un-bulgur harcamaları şubatta bir önceki aya göre yüzde 5,6 oranında artarken, et ve balık grubu harcamalarında yüzde 3,6 oranında yükseliş oldu. Süt, süt ürünleri ile yumurta grubunda fiyatlar bir önceki aya göre yüzde 4,4 oranında zamlandı. Tereyağı dışındaki yağ harcamaları ise önceki aya göre yüzde 1,1 arttı.
Meyve fiyatlarının yüzde 1,9 oranında yükseldiği şubatta sebze fiyatlarında da bir önceki aya göre yüzde 5,6 oranında düşüş yaşandı.
Bakliyat fiyatlarının önceki aya göre yüzde 3,4 oranında arttığı şubatta salça, zeytin, bal, çay, tuz ve benzeri işlenmiş gıda maddelerinden oluşan diğer gıda fiyatları ise yüzde 1,2 oranında geriledi.
Vatandaşlar mevcut gıda tüketim alışkanlıklarına göre seçilen 64 gıda maddesinden oluşturulan gıda sepetini satın alabilmek için şubatta bir önceki aya göre yüzde 2,2 oranında daha fazla para ödemek zorunda kaldı.
İKİ AYLIK DEĞİŞİM
Gıda fiyatları bu yıl ocak ayında ise bir önceki aya göre yüzde 4 oranında artmıştı. Ocak-şubat dönemindeki toplam artış ise yüzde 6,4 olarak gerçekleşti.
İlk iki ayda ekmek, pirinç, un, bulgur, makarna fiyatlarında ortalama yüzde 6,8, beyaz ve kırmızı et fiyatlarında yüzde 5,9, süt, süt ürünleri ve yumurta fiyatlarında yüzde 11,7, yağ fiyatlarında yüzde 1,1, meyve fiyatları yüzde 4,7, sebze fiyatları yüzde 4,2, bakliyat yüzde 5,7 ve diğer işlenmiş gıda fiyatları da yüzde 3,3 oranında yükseldi.
YILLIK DEĞİŞİM
Ekmek, un, bulgur, makarna fiyatları bu yıl şubat ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 45,4, et-balık fiyatları 29,7, süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatları yüzde 31,5 oranlarında artış gösterdi. Bir yıl öncesine göre yağ fiyatları yüzde 38,4 oranında zamlandı. Meyve fiyatları yüzde 154,5, sebze fiyatları ise yüzde 116,5 oranında yükseldi. Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 19,3, diğer gıda fiyatları ise yüzde 35,9 oranında zamlandı.
Gıda fiyatlarında yıllık olarak yüzde 52,8 oranında artış oldu.
YILLIK ORTALAMA ARTIŞ
Şubat 2025 sonu itibariyle son 12 aydaki ortalama gıda fiyatları, Şubat 2024 sonu itibariyle son 12 aylık ortalama fiyatlara göre ise yüzde 72,2 oranında arttı.
12 aylık ortalama fiyat artışı ekmek, un, bulgur, makarna fiyatlarında yüzde 47,3, et-balık fiyatlarında 55,7 süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 43,9 oldu. Yıllık ortalamalara göre yağ fiyatları yüzde 62,9, meyve fiyatları yüzde 124,2, sebze fiyatları ise yüzde 189,1 oranında arttı. Bakliyatta son 12 aylık ortalama fiyatlar bir önceki 12 aylık döneme göre yüzde 44,5, diğer gıda fiyatları ise yüzde 56,5 oranında zamlandı.
ŞUBAT 2025 ENFLASYON - YÖNTEM 25 Şubat 2025, 09:00
BİRLEŞİK KAMU-İŞ AÇLIK-YOKSULLUK SINIRI HESAPLAMASININ YÖNTEMİ HAKKINDA NOT
AÇLIK SINIRI: Açlık sınırı dengeli ve sağlıklı beslenme esas alınarak hesaplanmaktadır.
Araştırmada Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu Ar-Ge birimi KAMUAR’ın her ay düzenli olarak yaptığı gıda fiyatları araştırması kapsamında derlenen toplam 64 temel gıda maddesinden 62’sinin fiyatları esas alınmaktadır. Araştırmada kullanılan 62 gıda maddesinin TÜİK’in Tüketici Fiyatları Endeksi içerisindeki ağırlığı yüzde 20,28’i düzeyindedir. TÜİK’in Gıda ve Alkolsüz İçecekler ana grubunun ise yüzde 81,2’ini kapsamaktadır.
Araştırma kapsamında fiyatlar her ayın 20’sinde Ankara’da derlenmekte ve göreceli olarak piyasa payı en yüksek ürünlerin fiyatları derlenmeye çalışılmaktadır. Piyasa payı en fazla satılan ürünlerin belirlenmesinde on-line satış yapan zincir marketlerin filtreleri esas alınmaktadır.
Açlık sınırı, günlük çalışan bir yetişkin için 2.800 kalori, çalışan yetişkin kadın için 2.200 kalori, 7-9 yaş çocuk için 1,600 kalori ve 13-17 yaşındaki bir genç için de 3000 kalori esas alınarak hesaplanmaktadır. Bu kalori ihtiyacının günlük olarak hangi besin gruplarından alınabileceği bilgisi için aşağıdaki tabloya bakılabilir.
|
GÜNLÜK KALORİ İHTİYACI |
|
|
Kalori |
|
|
Et |
150 |
|
Yumurta (Adet) |
155 |
|
K. Bakliyat |
175 |
|
Süt- Yoğurt |
210 |
|
B. Peynir |
200 |
|
Patates |
115 |
|
K. Soğan |
20 |
|
Taze Meyve |
120 |
|
Taze Sebze |
200 |
|
Ekmek |
525 |
|
Pirinç |
130 |
|
Un |
175 |
|
Makarna-Şehriye |
130 |
|
Sıvı Yağ |
225 |
|
Şeker |
120 |
|
Bal-Pekmez |
120 |
|
Zeytin |
30 |
|
TOPLAM |
2800 |
YOKSULLUK SINIRI: Yoksulluk sınırı ise dengeli ve sağlıklı beslenebilmenin yanı sıra beslenme dışındaki gereksinimlerin de insan onuruna yaraşır bir şekilde karşılanması için yapılması gereken parasal harcama tutarını göstermektedir.
Yoksulluk sınırının hesaplanmasında araştırmanın başlangıcında gıdanın toplam hanehalkı harcamaları içerisindeki payı TÜİK’in Hanehalkı Tüketim Harcaması Araştırmalarının sonucuna paralel yüzde 24 olarak esas alınmıştır. Araştırma, TÜİK’in TÜFE endeksindeki ana harcama gruplarının “alkollü içki ve tütün” dışındakilerin tümünü kapsamaktadır. Gıda dışındaki mal ve hizmetlerin ağırlığı ise (100-24=76) olarak esas alınmıştır.
|
Gıda dışı harcamalar |
|
Giyim ve ayakkabı |
|
Barınma |
|
Ev eşyası |
|
Sağlık |
|
Ulaştırma |
|
Haberleşme |
|
Eğlence ve kültür |
|
Eğitim |
|
Otel |
|
Çeşitli mal ve hizmetler |
Bu yöntemle hesaplanan gıda dışındaki baz harcama tutarları, her ay TÜİK’in TÜFE endeksindeki artış oranları esas alınarak, yeniden hesaplanmaktadır.
Birleşik Kamu-İş Konfedarasyonu Ar-Ge birimi KAMUAR’ın her ay düzenli olarak araştırdığı gıda fiyatları araştırması toplam 64 temel gıda maddesini kapsamaktadır. Araştırmada kullanılan 64 gıda maddesinin TÜİK’in Tüketici Fiyatları Endeksi içerisindeki ağırlığı yüzde 20,61 düzeyindedir. TÜİK’in Gıda ve Alkolsüz İçecekler ana grubunun ise yüzde 82,58’ini kapsamaktadır.
Dolayısıyla araştırmada temel alınan 64 madde, TÜİK’in Gıda ve Alkolsüz İçecekler sepetinin yüzde 83’üne yakınını oluşturmaktadır.
Araştırmada, ekmek, un bulgur ve makarna gibi gıda maddelerinin ağırlığı yüzde 17,55, et ve balık ürünlerinin ağırlığı yüzde 25,69, süt ve süt ürünlerinin ağırlığı yüzde 18,77, yağların ağırlığı yüzde 6,88, meyvenin ağırlığı yüzde 8,72, sebzenin ağırlığı yüzde 11,86, bakliyat ürünlerinin ağırlığı yüzde 1,39 ve diğer gıda maddelerinin ağırlığı da yüzde 9,12 düzeyindedir.
Araştırma kapsamında fiyatlar her ayın 20’sinde Ankara’da derlenmekte ve göreceli olarak piyasa payı en yüksek ürünlerin fiyatları derlenmeye çalışılmaktadır. Piyasa payı en fazla satılan ürünlerin belirlenmesinde on-line satış yapan zincir marketlerin filtreleri esas alınmaktadır.
|
GRUP/MADDE İSMİ |
GRUP/MADDE AĞIRLIĞI |
|
|
|
EKMEK-UN-BULGUR-MAK. |
17,5533 |
|
1 |
Pirinç |
1,2491 |
|
2 |
Buğday Unu |
2,4489 |
|
3 |
Bulgur |
0,7162 |
|
4 |
Ekmek |
12,0655 |
|
5 |
Makarna |
0,9416 |
|
6 |
Şehriye |
0,1321 |
|
|
ET-BALIK |
25,9643 |
|
7 |
Dana Eti |
10,4802 |
|
8 |
Koyun Eti |
4,4569 |
|
9 |
Tavuk Eti |
6,8304 |
|
10 |
Sucuk |
2,0925 |
|
11 |
Balık |
1,8343 |
|
|
SÜT YOĞURT |
18,7733 |
|
12 |
Süt |
3,6311 |
|
13 |
Yoğurt |
2,8604 |
|
14 |
Peynir Beyaz Peynir |
4,0350 |
|
15 |
Peynir Kaşar Peyniri |
1,8906 |
|
16 |
Tulum Peyniri |
0,7798 |
|
17 |
Yumurta |
3,9600 |
|
18 |
Tereyağı (Kahvaltılık) |
1,6164 |
|
|
YAĞ |
6,8816 |
|
19 |
Margarin |
0,5951 |
|
20 |
Zeytinyağı |
2,0472 |
|
21 |
Ayçiçek Yağı |
4,2392 |
|
|
MEYVE |
8,7156 |
|
22 |
Portakal |
0,7664 |
|
23 |
Üzüm |
0,6515 |
|
24 |
Armut |
0,2505 |
|
25 |
Çilek |
0,3468 |
|
26 |
Elma |
1,0475 |
|
27 |
Karpuz |
1,0762 |
|
28 |
Kavun |
0,4947 |
|
29 |
Limon |
0,5252 |
|
30 |
Mandalina |
0,7258 |
|
31 |
Muz |
1,4364 |
|
32 |
Şeftali |
0,3422 |
|
33 |
Ceviz içi |
1,0525 |
|
|
SEBZE |
11,8647 |
|
34 |
Çarliston Biber |
0,2248 |
|
35 |
Dolmalık Biber |
0,2128 |
|
36 |
Sivri Biber |
0,7528 |
|
37 |
Domates |
3,2854 |
|
38 |
Fasulye |
0,5024 |
|
39 |
Havuç |
0,3242 |
|
40 |
Ispanak |
0,2980 |
|
41 |
Kabak |
0,2480 |
|
42 |
Karnabahar |
0,1964 |
|
43 |
Kuru Soğan |
1,1023 |
|
44 |
Mantar |
0,2431 |
|
45 |
Marul |
0,3238 |
|
46 |
Maydanoz |
0,2495 |
|
47 |
Patlıcan |
0,7124 |
|
48 |
Pırasa |
0,1753 |
|
49 |
Salatalık |
1,3086 |
|
50 |
Sarımsak |
0,2492 |
|
51 |
Patates |
1,4556 |
|
|
BAKLİYAT |
1,3925 |
|
52 |
Kuru Fasulye |
0,4960 |
|
53 |
Nohut |
0,3142 |
|
54 |
Mercimek |
0,5823 |
|
DİĞER |
9,1247 |
|
|
55 |
Salça |
0,7977 |
|
56 |
Zeytin |
1,8243 |
|
57 |
Toz Şeker |
1,5866 |
|
58 |
Kesme Şeker |
0,2469 |
|
59 |
Bal |
0,7404 |
|
60 |
Pekmez |
0,2588 |
|
61 |
Tahin Helvası |
0,2833 |
|
62 |
Tuz |
0,1559 |
|
63 |
Kahve |
0,5693 |
|
64 |
Çay |
2,6615 |
|
|
TOPLAM |
100,00 |