Türkiye yeşil üniversiteleriyle, sıfır atıkla sürdürülebilir kampüsler inşa ediyor
Üniversitelerde, doğal kaynaklardan elde edilen enerjinin tasarruflu kullanımından arıtılmış su teminine, çevre dostu ve sürdürülebilir uygulamalardan sıfır atık çalışmalarına kadar birçok iklim dostu proje ve uygulama hayata geçiriliyor
Türkiye genelinde 62 üniversitede yenilenebilir kaynaklardan bir yılda 77 GW-saat elektrik enerjisi üretildi
33 üniversite, dönüştürülen veya arıtılmış kaynaklardan elde ettiği suyla toplam tüketimin yüzde 16’sını karşıladı
45 üniversite, su tasarrufu için toplam 25 milyon TL yatırım yaptı
Yükseköğretim Kurulu Başkanı Erol Özvar: “Yeşil becerilerle donanmış ve sıfır atık bilincine sahip gençlerimizin, ülkemizin sürdürülebilir kalkınmasına ve ekonomik gelişimine daha büyük katkı sağlayacağına inanıyoruz”
29 Mart 2025
Türkiye yeşil üniversiteleriyle, sıfır atıkla sürdürülebilir kampüsler inşa ediyor. Üniversitelerde, doğal kaynaklardan elde edilen enerjinin tasarruflu kullanımından arıtılmış su teminine, çevre dostu ve sürdürülebilir uygulamalardan sıfır atık çalışmalarına kadar birçok iklim dostu proje ve uygulama hayata geçiriliyor.
Üniversite İzleme ve Değerlendirme Genel Raporu 2024 yılı verilerine göre, Türkiye genelinde 62 üniversitede yenilenebilir kaynaklardan bir yılda 77 GW-saat elektrik enerjisi üretildi.
Bu kapasitesinin en yüksek olduğu üniversiteler İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi, Amasya Üniversitesi, Yüksek İhtisas Üniversitesi, Üsküdar Üniversitesi ve Sinop Üniversitesi olarak sıralandı.
Enerji verimliliği yatırım oranındaİstanbul Gelişim Üniversitesi, yenilenebilir enerji kaynaklarının kapasitesinin toplam tüketime oranında Bayburt Üniversitesi, tüketilen enerji başına enerji verimliliği yatırımındaBaşkent Üniversitesi çalışmalarıyla ön plana çıkarken, su tasarrufu yatırımında Boğaziçi Üniversitesi, yıllık geri kazanılmış su miktarının toplam su tüketimine oranıyla ise İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü en ön sırada yer aldı.
Türkiye genelinde 62 üniversitede yenilenebilir elektrik enerjisi üretiliyor. Bu üniversitelerin yerleşkelerinde tüketilen enerjinin ortalama yüzde 11’i yenilenebilir kaynaklardan sağlanıyor. Bu alanda en yüksek değerlerin olduğu ilk beş üniversite; Bayburt Üniversitesi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Sabancı Üniversitesi, Acıbadem Mehmet Ali Aydınlar Üniversitesi ve Piri Reis Üniversitesi oldu.
Üniversite İzleme ve Değerlendirme Genel Raporunda, enerji verimliliği alanında ülke genelinde 77 üniversitede yapılan yatırımların üniversite başına ortalaması 12 milyon TL, yapılan yatırımların ortalaması ise 554 bin TL olarak açıklandı. Enerji verimliliği yatırımında en yüksek değere sahip üniversiteler İstanbul Gelişim Üniversitesi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Batman Üniversitesi, İstanbul Beykent Üniversitesi ve Yüksek İhtisas Üniversitesi oldu.
Tüketilen enerji ve enerji verimliliği yatırım oranlarına da yer verilen rapora göre Yükseköğretim Kurumlarında, bir yılda tüketilen 1 kW-saat enerji başına, ortalama 1,4 TL enerji verimliliği yatırımı yapıldı. Tüketilen enerji başına enerji verimliliği yatırımının en yüksek olduğu üniversiteler; Başkent Üniversitesi, İstanbul Medipol Üniversitesi, Fırat Üniversitesi, Acıbadem Mehmet Ali Aydınlar Üniversitesi ve Sivas Bilim ve Teknoloji Üniversitesi olarak sıralandı.
-Dönüştürülen veya arıtılmış kaynaklardan su temin ediliyor-
Yükseköğretim Kurumlarında dönüştürülen veya arıtılmış kaynaklardan su temini de yapılıyor. Bu yöntemle 33 üniversite dönüştürülen veya arıtılmış kaynaklardan elde ettiği suyla toplam tüketimin yüzde 16’sını karşıladı.Yıllık geri kazanılmış su miktarının toplam su tüketimine olan oranına göre en yüksek değerlerin olduğu üniversiteler; İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Sakarya Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Piri Reis Üniversitesi ve Sabancı Üniversitesi oldu.
45 üniversite, su tasarrufu için toplam 25 milyon TL yatırım yaptı. Yapılan yatırımın ortalaması üniversite başına 550 bin TL olarak gerçekleşti.
Su tasarrufu yatırımı için en yüksek değerlerin olduğu üniversiteler, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul Beykent Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi ve Başkent Üniversitesi olarak sıralandı.
Yükseköğretim Kurulu Başkanı Erol Özvar, “Günümüzde dünyada en fazla tartışılan konular arasında dijital ve yeşil dönüşüm yer almaktadır. Bu konular Yükseköğretim Kurulunun da daimi gündemi haline gelmiştir.” dedi.
Özvar üniversitelerde sıfır atık konusunda yapılan çalışmalarla ilgili şunları belirtti: “Üniversitelerimizin doğal kaynaklardan elde edilen enerjinin tasarruflu kullanımından arıtılmış su teminine, çevre dostu ve sürdürülebilir uygulamalardan sıfır atık çalışmalarına kadar geliştirdikleri iklim dostu projeleri yakından takip ediyor, bu yöndeki çalışmalarını destekliyoruz. Yeşil becerilerle donanmış ve sıfır atık bilincine sahip gençlerimizin, ülkemizin sürdürülebilir kalkınmasına ve ekonomik gelişimine daha büyük katkı sağlayacağına inanıyoruz.”
-Üniversitelerin sıfır atık için yürüttüğü çalışmalar-
Üniversitelerde; sürdürülebilirlik, dumansız hava sahası, yeşil alan, çevreci ve iklim dostu olmak üzere birçok alanda hayata geçirilen uygulamalar, iklim krizinin sonuçlarını azaltmaya yönelik önemli bir etkiye sahip. Bu alanda üniversitelerin yaptığı bazı öne çıkan çalışmalar ise şu şekilde:
Üniversite bünyesinde çevre bilinci oluşturmak için sıfır atık eğitimleri düzenlenen ve Sıfır Atık Kurulu oluşturulan Bayburt Üniversitesinde , çeşitli sosyal medya kampanyalarının yanı sıra, atık azaltma konusunda en başarılı bireylerin ve birimlerin ödüllendirildiği “Ayın Sıfır Atık Şampiyonu” uygulaması gerçekleştiriliyor.
Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesinde, atık yönetimi ve takibi yapılarak tehlikeli atıklar, lisanslı firmalara; tıbbi atıklar ise sterilizasyon tesisine düzenli olarak teslim ediliyor. Aynı zamanda su verimliliği çalışmalarıyla da dikkat çeken üniversite, tüm musluklara su tasarrufu sağlamak amacıyla perlatör monte ederek tasarruf sağlıyor.
Çevre bilincini artırmaya yönelik öğrencilere ve personele “İklim Dostu Kampüs” eğitimleri verilen Erzurum Teknik Üniversitesinde, ağaç dikim etkinlikleri de yapılıyor. Aynı zamanda üniversite, Sıfır Atık Belgesi’ne sahip.
Hacettepe Üniversitesinde “Termos Kampanyası” ile plastik kullanımının azaltılması ve geri dönüşümün teşvik edilmesi amacıyla, plastik atık getiren öğrencilere termos bardak hediye ediliyor.
İstanbul Teknik Üniversitesinde “İTÜ Sıfır Atık Kulübü” kuruldu. Kulübün öne çıkan bazı çalışmaları; elektronik atık bağışı, çevre için bisiklet turu ve temizlik etkinliği, tekstil atıklarından sanat atölyesi, teknik geziler, çalıştaylar ve lise öğrencilerine sıfır atık ve geri dönüşüm eğitimi şeklinde.
Deniz yüzeyindeki atıkları temizleyen, yapay zekâ destekli ve insansız çalışan “Vatoz” isimli teknenin geliştirilerek, çevre temizliği ve sürdürülebilirlik alanında önemli bir yeniliğe imza atılan İzmir Ekonomi Üniversitesinde, doğa dostu farkındalık eğitimleri de yapılıyor.
Kafkas Üniversitesinde tüm fakülte ve yüksekokullarda, sıfır atık bilincinin yaygınlaştırılması amacıyla çeşitli eğitim ve etkinlikler düzenlenirken, Ostim Teknik Üniversitesinde ise organik atıklara yönelik çevre dostu bertaraf yöntemleri uygulanıyor.
Sakarya Üniversitesinde atıkların sanata dönüştürülmesi amacıyla “Atıktan Sanata Dönüşüm” sergileri, sürdürülebilir atık yönetimi ve organik atıkların kompostlanması için öğrencilere kompost yapımı eğitimleri düzenleniyor.
Tek kullanımlık plastiklerin kullanımının azaltılmasına ve alternatif çözümler üretilmesine yönelik çalışmalar yapılan Süleyman Demirel Üniversitesinde, festival ve atölyelerle sıfır atık ve geri dönüşüm bilincinin artırılmasına yönelik etkinlikler gerçekleştiriliyor.
Tunceli Munzur Üniversitesinde, “Atıksız Piknik” etkinlikleriyle, ambalaj atığı oluşumunun önüne geçiliyor. Aynı zamanda, elektronik atıklardan stratejik hammaddelerin geri dönüşümü için projeler geliştirilerek, nadir toprak elementleri ve lityum iyon bataryaların geri kazanılması için çalışmalar yürütülüyor.
Afyonkarahisar Sağlık Bilimleri Üniversitesinde, üniversitenin toplulukları tarafından “İklim Turnesi” düzenleniyorken, Aksaray Üniversitesinde kullanım ömrü dolmuş elektronik cihazlar ve piller için özel ayrıştırma sistemleri oluşturuldu.
Dokuz Eylül Üniversitesi, yemekhane atıklarının azaltılması, “Elektronik Atığa İkinci Hayat Projesi”, kompost üretim çalışmaları, kağıt tasarrufu projesi, çevre günleri ve takas şenlikleri ve tıbbi atıkların azaltılması çalışmalarıyla dikkat çekiyor.
Sıfır Atık Projesi kapsamında Türkiye’de pilot üniversite seçilen Ege Üniversitesinde ise mobil atık getirme merkezleri, kompost-mama makinesi, tehlikeli atık yönetimi uygulamaları ön plana çıkıyor.
İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsünde her yıl kampüste atık karakterizasyonu çalışması; İskenderun Teknik Üniversitesinde ise sıfır atık koordinatörlüğü ve atık yağ ayrıştırma sistemleri gibi birçok uygulama bulunuyor.
Kocaeli Sağlık ve Teknoloji Üniversitesinde fosil yakıt kullanımını azaltmak amacıyla “Hibrit Elektrikli Taşıtlar Bölümü” mevcut. Sıfır atık ve su tasarrufu eğitimleri verilen üniversitede, çevre ve atık yönetimi ile ilgili dersler lisansüstü seviyede veriliyor.
Lokman Hekim Üniversitesinde, çevre bilincini artırmak için personel çocuklarına yönelik çevre temalı resim atölyesi düzenleniyor, akademik ve idari personelin sıfır atık konusunda bilinçlenmesi için çalışmalar yürütülüyor.
Orta Doğu Teknik Üniversitesinde ise 2020 yılından bu yana toplam 906.080 kg atık geri dönüştürüldü. Üniversite bünyesinde, masa altı çöp kutuları ve kat temizlik görevlilerinin bireysel atık toplama sorumluluğu kaldırıldı. 635 adet 3’lü kumbara seti ve 351 kahverengi kumbara (organik atıklar için) kampüs yerleşkesinde bulunuyor.
Malatya Turgut Özal Üniversitesinde, biyogaz tesislerinden çıkan atıklar gübre olarak kullanılıyor ve domates yetiştiriciliğinde biyogaz atığı gübrenin verim ve kaliteye etkisi araştırılıyor.
Üniversite bünyesinde, öğrenci topluluklarının sıfır atık ve geri dönüşüm çalışmaları ise dikkat çekiyor. Üniversite öğrencileri; “Zamanın İzlerine Yolculuk Topluluğu- Işıltılı Atıklar Projesi” ile cam atıkları geri dönüştürerek sanatsal ve işlevsel ürünlere dönüştürüyor, “Ekoloji ve Sanat Topluluğu- Atıktan Sanata: Tekstil Atıklarının Estetiği Projesi” ile tekstil atıklarını değerlendirerek sanat eserlerine dönüştürüyor, “Resim Topluluğu- Sürdürülebilirlik Kapsamında Sanat Projesi” ile de bireysel tüketim alışkanlıkları ve atık üretimi konusunda bireysel farkındalığı artırıyor.
“Her Pil Bir Fidan Kampanyası” yürütülen Düzce Üniversitesinde Sıfır Atık Şenliği kapsamında "Gelecek İçin Küçük Adımlar" bilgi yarışması gibi çeşitli etkinlikler düzenleniyor. Aynı zamanda üniversite tarafından son 4 yılda 19,4 ton atık geri dönüştürüldü.
Kastamonu Üniversitesinde, “Dijital 3B Orman Haritalama ve Envanter Çalışmaları”, Gebze Teknik Üniversitesinde ise “Güneş Işığı ile Atık Su Arıtımı ve Yeşil Hidrojen Üretimi” ve plastik atıkları biyoteknolojik yöntemlerle parçalama gibi pek çok çalışma hayata geçiriliyor.
Adana Alparslan Türkeş Bilim ve Teknoloji Üniversitesinde öğrencilere ve akademisyenlere yönelik sıfır atık eğitimleri veriliyor ve kampüs içerisinde atıkların dönüştürülmesi, depozito yönetimi işlemleri için çeşitli malzemeler bulunuyor.
Karbon ve Su Ayak İzi Sertifikası’na sahip Abdullah Gül Üniversitesinde somut çıktısı olan birçok projenin yanı sıra evsel, hayvansal ve diğer atık malzemelerden geri dönüştürülüp üretilen eserlerin sergilendiği etkinlikler yapılıyor.
Kırıkkale Üniversitesinde kampüs ile fakülte ve meslek yüksekokulları çevresindeki atıkların toplandığı “Daha Temiz, Daha Sürdürülebilir, Daha Yeşil Bir Kampüs İçin Tüm Üniversitemiz Sıfır Atık Etkinliğinde El Ele” programı gerçekleştiriliyor.
Atık suların arıtılması için kampüs bünyesinde biyolojik atık su arıtma tesisi bulunan Yeditepe Üniversitesinde, kullanılan yıllık toplam su miktarının yüzde 30’una yakını arıtılıyor ve geri dönüşümlü su olarak yeşil alan sulamasında ve tuvalet sisteminde kullanılıyor.
Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesinde ise üniversite anaokulu öğrencilerinin de katılımıyla düzenlenen etkinliklerde, atıklardan yapılan oyuncaklar ve müzik aletleri sergilenerek, erken yaşta farkındalık kazanılması sağlanıyor.
